Masal Kaçkını Eserine Tematik Yaklaşım – Çocuk

Mehmet DEDEOĞLU yazdı…

Giriş

Evrensel değerlerin ve insanlık erdemlerinin içselleştirilerek duyarlığa dönüştürülmesinde edebiyat yapıtlarının önemli rolü bulunmaktadır. Edebiyatın ilkelerinden ödün vermeyen çocuk edebiyatı ürünleri, inandırıcı olaylar arasında önemini sezdirdikleri değerler ve erdemler yoluyla çocukların kendi değerlerini oluşturmalarını ve biçimlendirmelerini sağlayarak onları duyarlık eğitiminden geçirir. (Aslan, 2021, s. 30)

Çocuk edebiyatı bugün artık “en egemen olay örgüsünden yani yuvadan ayrılış, macera ve yuvaya dönüş” kurgusundan uzaklaşarak bir zamanlar yetişkinlerin bile gündemine almaya çekindikleri pek çok konuya değinmektedir. (Günyüz, 2022, s. 19)

Her edebî eserin temelinde bir çatışma bulunur ve hikâye bu çatışma üzerinden gelişim gösterir. Edebiyatın en eski türlerinden biri olan masallar, genellikle iyilik ve kötülük, birey ve toplum, adalet ve zulüm gibi evrensel çelişkiler üzerine inşa edilmiştir. Nehir Aydın Gökduman’ın kaleme aldığı Masal Kaçkını, bu geleneksel anlatı yapısını temel alırken, bu yapıyı modern bir üslûp ve özgün bir bakış açısıyla yeniden yorumlamaktadır. Eser, bilindik masal arketip ve motiflerini dönüştürerek, okuyucuya derinlemesine ahlaki ve toplumsal mesajlar sunmaktadır.

Temel Çatışma ve Karakter Analizi

Masal Kaçkını, temel olarak iyilik-kötülük ve adalet-adaletsizlik çatışması üzerine kurulmuştur. Bu çatışma, eserde yer alan karakterler aracılığıyla somutlaştırılmaktadır. İyiliği ve merhameti temsil eden karakterler arasında dev Çınçın, kırlangıç ve Yedi Bilge Adam yer alırken; kötülük, bencillik ve ihtiras, Astım Kestim Kral, cüce ve müzevirler aracılığıyla sembolize edilmektedir.

Gökduman’ın en özgün yaklaşımı, klasik masal formatında genellikle insanlara kötülük yapan bir figür olarak betimlenen “dev” arketipini tersine çevirmesidir. Masaldaki dev karakteri Çınçın, alışılagelmişin aksine, kendi dünyasından kaçan ve Sakız Ormanı’na yerleşen, iyi kalpli ve insanlara yardım eden bir figür olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yeniden yorumlama, yazarın geleneksel masal anlatılarına modernist bir dokunuş getirme çabasının en belirgin göstergesidir. Eserde ilk başta dostane görünen ancak daha sonra bencil ve çıkarcı doğası ortaya çıkan cüce karakteri, insanın kötücül potansiyeline ilişkin çarpıcı bir örneği gözler önüne sermektedir.

Tematik İnceleme

Eser, zengin bir tema yelpazesi barındırmaktadır. Adalet, hukuk, zulme karşı başkaldırı, dayanışma, cesaret, iyilik, kötülük, ihanet, sevgi, dostluk ve vefa gibi evrensel konular, masal örgüsü içinde ustalıkla işlenmektedir. Yazar, yoğun didaktik mesajları, okuyucuyu sıkmadan ve akıcı bir kompozisyon içinde aktarma başarısı göstermektedir. Özellikle adalet kavramı, eserin ana damarlarından birini oluşturmaktadır.

Eserin Evrensel Mesajları

Devletlerin varlık sebebi, insanların adalet ve güvenlik ihtiyaçlarını karşılamaktır. Adil bir devlet, en zayıfın, en güçlüden hakkını kolayca alabildiği anayasal bir organizasyondur. Bu ana prensip, masalın içinde, zulme karşı birleşen ve hak arayışına giren karakterlerin mücadelesiyle paralel bir şekilde okuyucuya aktarılmaktadır. Eserin ana fikri, hiçbir zulmün sonsuza kadar sürmeyeceği ve kötülüğün cezasız kalmayacağı düşüncesidir.

Zulme karşı durmanın yolu, onurlu insanların bir araya gelmesinden ve toplumsal birlik ve dayanışma ruhundan geçmektedir. Masalın satır aralarında, hak arayışının zorlu ve meşakkatli bir yol olduğu, bu yolda karşılaşılan engellere göğüs germenin gerekliliği, iktidar ve para hırsının insanları etik değerlerden uzaklaştırabileceği gibi önemli ahlaki dersler verilmektedir. Bu didaktik yaklaşım, eseri sadece bir masal olmaktan çıkarmakta, kitaba toplumsal ve bireysel ahlaka dair yazılan bir eser niteliği kazandırmaktadır.

Masal Kaçkını, Değerler Eğitimi ve Erdemli Bireylerin Yetiştirilmesi

Günümüzde, Türkiye’de ve dünyanın birçok ülkesinde insani değerler açısından büyük tahribat görülmekte ve bu olumsuz durum insanlık ailesini tehdit eden bir hâle dönüşmektedir. İnsanlar kendi toplumsal değerlerinden uzaklaştıkça sosyal barışı, huzuru, hoşgörüyü, mutluluğu hatta insanlığını da kaybetmeye başlamıştır. Bu olumsuz gidişata dur diyebilmek için yeni arayışlara girilmiş ve bu arayış sonucunda “Değerler Eğitimi” adı altında yeni bir eğitim modeline ihtiyaç duyulmuştur. Yaman, insanların değerlerini yitirdiği çağımızda insanları yeniden değerleriyle buluşturmanın hayati bir önem arz ettiğini söylemektedir.

Masal Kaçkını, MEB tarafından uygulamaya konulan “Değerler Eğitimi” programıyla örtüşmektedir. Masal Kaçkını, adalet, doğruluk ve zulme başkaldırma temalarını derinlemesine işleyerek, çocuk okuru bu değerleri davranışa dönüştürmeye teşvik etmektedir. Masal Kaçkını adaletsizliğin hüküm sürdüğü bir dünyada dürüst kalmanın önemini vurgularken, zorbalığa ve zulme karşı durmanın bireyin en temel sorumluluklarından biri olduğunu anlatmaktadır. Çocuk okur, kendi içindeki doğruyu bulup adaleti sağlamak için güçlü bir motivasyona sahip olmaktadır ve eser okuyucuya haksızlığa boyun eğmemeyi ve daha adil bir dünya için mücadele etme düşüncesini aşılamaktadır. Masal Kaçkını, okuyucularına evrensel değerleri aktarırken, erdemli birer birey olmayı ve toplumda adaletin ve doğruluğun savunucusu olmaya davet etmektedir.

Sonuç

Nehir Aydın Gökduman’ın Masal Kaçkını eseri, geleneksel masal kurgusunu, modern bir üslûp ve zengin bir tematik içerikle birleştirerek özgün bir eser ortaya koymaktadır. Klasik masal arketipini tersine çevirerek okuyucuya yeni bir perspektif sunan yazar, aynı zamanda adalet, dayanışma ve hak arayışı gibi evrensel konuları okuyucuya aktarmaktadır. Eserin finali, evrensel masal ilkelerine sadık kalınarak iyilerin ödüllendirilmesi ve kötülerin cezalandırılmasıyla son bulurken, bu durum “Aydın ve örgütlü toplumların karşısında hiçbir otoritenin duramayacağı” şeklinde özetlenebilecek yardımcı fikirleri pekiştirmektedir.

Manzumeler ve düzyazı arasındaki ahenk, kitabın dilsel zenginliğini artırmakta ve eseri okunabilir kılmaktadır. Masal Kaçkını, didaktik yönü ağır basan ancak bunu sıkıcı olmayan bir kompozisyonla sunan, çocuk ve genç edebiyatı için başarılı bir örnek teşkil etmektedir.

Eser, insanların hırslarını, çıkarlarını ve egolarını bir kenara bırakarak daha adil bir dünya kurma çabasına ilişkin güçlü bir mesaj vermektedir. Yazar, masal ve mitoloji literatüründe yer alan dev figürünün sembolik anlamlarını yeniden yorumlamıştır. Genellikle güç ve yıkım simgesi olan devler, burada merhamet ve iyiliğin sembolü olarak kullanılarak okuyucuya sürpriz bir algısal dönüşüm yaşatmıştır.

Didaktik eserler genellikle okuyucuya doğrudan nasihat vermesi nedeniyle eleştirilir; ancak Gökduman, bu didaktik mesajları masal kurgusu içine yedirerek, mesajların daha etkili ve doğal bir şekilde alımlanmasını sağlamıştır. Eserin bu yönü, modern toplum eleştirisiyle ilişkilendirilebilir. Yazar, sadece bireysel iyiliğin değil, aynı zamanda toplumsal örgütlenmenin de adaletin tesisinde ne kadar önemli olduğunu vurgulamıştır.

Masal Kaçkını, çocuk okura erdemli bir birey olmanın yollarını gösteren, 12 – 14 yaş grubundaki çocukların severek ve beğenerek okuyacağı nitelikli bir eser olarak her kütüphanelerde kesinlikle bulunması gereken modern bir masal.

Keyifli okumalar dileğiyle…

Kaynakça

Aslan, C. (2021). Çocuk Edebiyatı ve Duyarlık Eğitimi. (4. baskı). Pegem Akademi.

Günyüz, M. (2022). Çocuk Edebiyatı Okumaları Kök Metinler, Metinlerarası İlişkiler, Karşılaştırmalı Okumalar. Erdem Çocuk Yayınları.

Gökduman, N. A. (2022). Masal Kaçkını. Erdem Çocuk Yayınları.

Yaman, E. (2016). Değerler Eğitimi & Eğitimde Yeni Ufuklar. (4. baskı). Akçağ Yayınları.