Rabıta yapmanın dini hükmü nedir? – İhsan Şenocak

Râbıta Ne Demek?

Râbıta, İslami tasavvuf terimi olarak, genellikle bir müridin (tasavvuf yolunda ilerleyen kişinin) mürşidi (manevi rehberi) ile derin bir bağ kurmasını ifade eder. Bu bağlamda râbıta, müridin mürşidinin yüzünü ve ahlaki özelliklerini düşünerek, onunla manevi bir irtibat ve muhabbet kurmasını sağlayan bir pratiktir.

Tarih boyunca tasavvufun çeşitli ekollerinde râbıtanın yeri ve önemi farklılık göstermiştir. Örneğin, Necmeddîn-i Kübrâ ve Şehâbeddin es-Sühreverdî gibi alimler, mürşidin yalnızca fiziksel varlığına odaklanmanın ötesinde, onun ruhaniyetinden feyiz almanın, manevi bir ilerleme ve olgunlaşma aracı olarak önemini vurgulamışlardır. İslam’ın erken dönemlerinde bu uygulama, müridin mürşidine duyduğu sevgi ve bağlılık yoluyla onun davranışlarını taklit etmesi şeklindeydi. Zamanla, bu taklit pratikleri mürşidin sûretini düşünme ve ondan feyiz alma şeklini almıştır.

Nakşibendiyye gibi bazı tarikatlarda râbıta, özellikle önemli bir yer tutar. Bu tarikat, müridin mürşidine olan muhabbetini ve ondan feyiz almasını manevi birleşme ve ilerleme için merkezi bir unsur olarak görür. Ancak, XIX ve XX. yüzyıllarda Hindistan ve İstanbul gibi yerlerde bazı alimler tarafından râbita eleştirilmiştir. Bu eleştiriler genellikle, râbitanın bid’at (dinin aslında olmayan ve sonradan uydurulmuş bir uygulama) veya şirk (Allah’a ortak koşma) olduğunu iddia etmekteydi.

Ancak tasavvufi anlayışa göre, râbıta, mürid ile mürşid arasında sevgi ve feyiz alışverişine vasıta olacak bir yöntemdir ve bu, ibadetlerin Kur’an ve Sünnet’le sınırlı olması gerektiğini savunan eleştirilere bir yanıttır. Râbitanın savunucuları, müridin mürşidi sevmesi ve onunla manevi bir bağ kurması, tıpkı bir kişinin sevdiği bir insanı düşünmesi kadar doğal ve meşru bir süreç olduğunu belirtirler.

Sonuç olarak, râbıta tasavvuf içindeki farklı yorumlara ve uygulamalara rağmen, özünde mürşidine muhabbet besleyen ve onun maneviyatından feyiz almak isteyen bir müridin pratikleri olarak değerlendirilmekte; mürşidin sevgisi ve onunla kurulan manevi bağ, müridin ruhani yolculuğunda önemli bir rol oynamaktadır.