İsrail İran savaşı Türkiye’yi ne kadar etkiler? Avrupa’da enflasyon riski yüksek
İsrail ile İran arasındaki yoğunlaşan çatışma, Türkiye’de akaryakıt zamlarını, Borsa İstanbul’u doğrudan etkiledi. Küresel piyasalarda brent petrol fiyatlarını varil başına 78,18 dolara taşınmasıyla Avrupa’ya etkileri de büyük oldu.
ENERJİ PİYASASI VE AVRUPA’DAKİ ETKİLER
İsrail-İran çatışması, brent petrol fiyatlarını bir haftada 10 dolar artırarak 78,18 dolara yükseltti ve Avrupa’da enerji arzı güvenliği endişelerini körükledi. Küresel petrol ticaretinin %20’sinin geçtiği Hürmüz Boğazı’nın kapanması durumunda fiyatların 120-130 dolara fırlayabileceği öngörülüyor. Enerji bakımından ithalata bağımlı olan Almanya ve Fransa’da enflasyonu artırması bekleniyor.
Avrupa Birliği’nin 2027’ye kadar Rus gazı ithalatını yasaklama planı, alternatif enerji kaynaklarının maliyetini yükselterek ekonomik baskıyı artırıyor.
Avrupa, çeşitlendirilmiş enerji ithalatı ve güçlü ekonomik yapılarıyla bir miktar direnç gösteriyor, ancak uzun süreli bir çatışma enflasyonu ve büyümeyi olumsuz etkileyebilir. Örneğin, Almanya’nın sanayi sektörü, yüksek enerji fiyatları nedeniyle üretim kesintileriyle karşılaşabilir. Ancak Avrupa’nın çatışma bölgesinden uzak olması ve NATO’nun varlığı, güvenlik risklerini sınırlayarak etkileri daha çok ekonomik boyutta tutuyor.
TÜRKİYE’NİN JEOPOLİTİK VE EKONOMİK KIRILGANLIKLARI
İran’a komşu olan Türkiye, çatışmanın coğrafi yakınlığı nedeniyle daha büyük risklerle karşı karşıya. Çatışma, İran, Irak veya Suriye’den yeni bir göç dalgasını tetikleyebilir; halihazırda 3,6 milyon Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapan Türkiye’nin kaynakları bu yükü kaldırmakta zorlanabilir.
Ekonomik olarak, Türkiye akaryakıt fiyatlarındaki artışlarla sarsılıyor; motorin doğu illerinde 57 TL’ye, benzin ise 54 TL’ye yaklaştı. Yıl sonu için dolar/TL kurunun 45 TL’ye ulaşacağı öngörülürken, %37,9’luk enflasyon ve enerji ithalatına bağımlılık, yaşam maliyetlerini artırıyor. Bu durum, taşımacılık ve gıda sektörlerinde enflasyonist baskıyı güçlendirerek Türkiye’yi Avrupa’ya kıyasla daha sert etkiliyor.
TÜRKİYE’DE GÖÇ VE GÜVENLİK RİSKLERİ DOĞUYOR
Çatışmanın İran’ı istikrarsızlaştırması durumunda, milyonlarca mültecinin Türkiye’ye yönelmesi bekleniyor.
Türkiye’nin ticaret ve enerji koridoru olarak stratejik konumu, İran’ın küresel piyasalardan dışlanması durumunda fırsatlar sunabilir. Ancak, çatışmanın yayılma riski ve olası yaptırımlar, bu avantajları gölgede bırakıyor. Savunma sanayi şirketleri, örneğin Aselsan’ın hisselerindeki %3’lük yükseliş, bazı kazanımlar sağlasa da, genel ekonomik ve sosyal baskılar daha ağır basıyor.
İSRAİL İRAN SAVAŞI AVRUPA’YI NASIL ETKİLER?
Avrupa, petrol fiyatlarındaki artışın enflasyonu tetiklemesiyle ekonomik bir baskı altında; İtalya ve İspanya gibi ülkelerde enerji maliyetleri tüketici fiyatlarını yükseltiyor. Norveç ve ABD gibi alternatif enerji kaynakları, Avrupa’nın risklerini bir miktar azaltıyor, ancak uzun süreli arz kesintileri ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir. Çatışmanın Avrupa’ya doğrudan güvenlik etkisi sınırlı kalıyor.
Türkiye ise ekonomik, göç ve güvenlik risklerinin birleşimiyle karşı karşıya. Yüksek enflasyon, liranın değer kaybı ve enerji ithalatına bağımlılık, petrol fiyatı şoklarını daha yıkıcı hale getiriyor. Coğrafi yakınlık ve bölgesel aktörlerle geçmişten gelen gerilimler, Türkiye’yi çatışmanın doğrudan etkilerine daha açık hale getiriyor ve Avrupa’ya kıyasla daha ağır bir yük oluşturuyor.